گير بكس
گیربکس صنعتی چیست؟
گیربکس صنعتی یک سیستم انتقال و افزایش قدرت است که دور و سرعت موتور را کم کرده و آن را تبدیل به قدرت (گشتاور خروجی) می کند . یعنی دور خروجی کاهش یافته ولی گشتاور آن بسیار افزایش میابد . در گیربکس ها روش و کیفیت ساخت چرخ دنده ها،اتصالات پوسته،پوشش،یاتاقان و دیگر اجزا بسیار حائز اهمیت مى باشد زیرا کیفیت بالای این اجزا مخصوصا چرخ دنده ها و روانکار ها و شفت ها موجب افزایش راندمان و کارایی گیربکس و کاهش دما (پرت حرارتی) و نویز (پرت صوتی) می شود.
گیربکس ها انواع مختلفی دارند که عبارتند از :
گیربکس های هليكال ، حلزونی و خورشیدی (سیاره ای)
گیربکس های هلیکال :
این گیربکس ها بصورت یک پکیج شامل چرخدنده های متفاوت از لحاظ سایز و شکل دندانه ها و یاتاقان ها می باشند که یک پوسته آنها را در خود جای می دهد .
چرخ دنده های هلیکال (حلزونی) :
این چرخدنده ها شبیه اسپارگر ها هستند بجز اینکه دنده های یک چرخ دنده هلیکال با زاویه بریده شده است که به این زاویه هلیکس می گویند .در گیربکس های هلیکال معمولا از یاتاقان های ضد اصطکاک برای شفت ورودی و خروجی استفاده می شود.در صورتی که بخواهیم زاویه ی شفت های ورودی و خروجی قائم باشد یعنی انتقال نیرو بصورت خطی صورت نگیرد و تحت زاویه ی قائمه باشد بایستی در خروجی از چرخدنده های گونیا استفاده کنیم که به آنها Bevel gear می گویند.
Bevel gear (چرخدنده های گونیا ) :
مانند قسمتی از یک مخروط است و معمولا برای زاویه دادن به شفت خروجی بکار می رود.دنده های این چرخدنده ها می تواند مستقیم یا اسپرال ( زاویه دار ) باشند. اگر دنده ها اسپیرال باشند پینیون باید مقابل چرخدنده باشد برای اینکه با هم بتوانند حرکت کنند.چرخدنده های گونیا در مقایسه با چرخدنده های تاجی نسبت تبدیل دارند یعنی سرعت را کاهش می دهند پس همیشه دنده های پینیون تعدادشان کمتر است.
چرخدنده های تاجی (meter gear) :
معمولا در این چرخدنده ها پینیون و چرخ دنده دندانه های هم تعداد دارند و نسبت تبدیل آنها یک به یک است . در نتیجهچرخدنده های تاجی وقتی نیاز به تغییر دور و سرعت داریم به کار نمی آیند .
گیربکس های حلزونی (Screw Gear) :
این گیربکس ها که به گیربکس های کتابی نیز شهرت دارند دارای یک ماردون (screw) که شبیه پیچ است و یک چرخدنده(Gear) میباشد که ورودی از طریق شفت به ماردون متصل شده و خروجی از طریق شفت از چرخ دنده خارج می گردد ، پس حتما زاویه ی ورود و خروج قائم می باشد زیرا محور های دو چرخ دنده بر هم عمود مى باشند .
ماردون (worm) :
دنده ماردون ها نوعی از دنده ها هستند که بصورت استوانه ای دندانه دار می باشند . با گامهایی شبیه گام پیچ که قطر استوانه از طول آن کمتر است . هر دنده ماردون یک سوراخ مرکزی دارد که برای اتصال دنده به شفت بکار می رود .
چرخدنده ی ماردون (Gear Worn) :
دنده های آن با دنده های ماردون درگیر می شود . یک سوراخ مرکزی برای اتصال به شفت دارد و قطر آن بسیار بزرگتر از ضخامت چرخ دنده می باشد .چرخ دنده ی ماردون با اسپارگر (چرخ دندانه دار) متفاوت است ، این تفاوت در شکل دنده ها است.در واقع طراحی دنده ها در این دو نوع چرخدنده متفاوت است.در چرخدنده ماردون زاویه دنده ها نسبت به محور به گونه ای هستند که دنده ها بتوانند با دنده های یک دنده ماردون هماهنگ شوند .
دیگر اجزائ مهم گیربکس هلیکال عبارتند از :
۱- بلبریک ضد اصطکاک
۲- گیره ی جابجایی
۳- شفت چرخنده
۴- چرخنده ی اصلی
۵- محل پر کردن روغن
۶- شفت خروجی
۷- کاسه نمد
۸- محل تخلیه ی روغن
۹- پوشش چرخنده
۱۰- دنده سر شفت
۱۱- شفت دنده
۱۲- پوسته ی چرخنده
گیربکس های خورشیدی RR
در این نوع گیربکس ها سه اسپارگر در یک حلقه ی دندانه دار از داخل محاط شده اند و یک پینیون در مرکز این حلقه قرار دارد که با این سه اسپارگر درگیر می باشد . با چرخش این پینیون سه اسپارگر با حفظ زاویه ی ۱۲۰ درجه از یکدیگر مثل سیاره حول مرکز پینیون که حکم خورشید را دارد می چرخند به همین دلیل در فارسی به آن خورشیدی و در لاتین سیاره ای (Planotary) می گویند . به ازای کاهش دور باید یک حلقه ی دیگر هم به گیربکس اضافه نمود.پس باید حرکت سه اسپارگر را به یک چرخش حول یک محور تبدیل نمود . باید صفحه ای را به سه اسپارگر متصل نمود که با چرخش سه اسپارگر داخل حلقه آن صفحه حول محور پینیون چرخش کند.دوباره می توان به این صفحه پینیونی متصل نمود که سه اسپارگر دیگر که در یک حلقه ی دیگر محاط هستند بچرخاند و با این روش و با اضافه نمودن حلقه ها یا به اصطلاح طبقات دور و گشتاور گیربکس را دستکاری نمود و تغییر داد.
